PHILOMELA

PHILOMELA

Pandionis Atheniensium Regis filia, quam Tereus, Thraciae Rex, qui Prognem sororem eius uxorem duxerat, visendae sororis praetextu, a patre abductam, in itinere violavit, et ne flagitium cuiquam indicaret, linguam ei praecidit, arctissimaeque custodiae eam inclusit. Verum illa (uti erat lanificii peritissima) rem omnem, quô gesta erat ordine, in tela depinxit; eamque per famulam ad Prognem misit: quae quam vis sororis iniuriâ gravissime commota, ultionem tamen in Orgiorum tempus distulit, quô tempore magnâ mulierum catervâ comitata, thyrsisque et pellibus instructa, sororem carceri eripit, et in regiam perducit, ubi communicatô cum illa consiliô, Itym filium suum iugulat, patrique comedendum apponit: illôque epulis tam nefandis iam satiatô, sub finem cenae pueri caput in convivium affert. Quô agnitô, Tereus furore percitus, cum strictô gladiô uxorem insequitur, in upupam commutatur, etiam nunc cristam militarem in capite gerentem. Progne autem in hirundinem, Itys vero in Phasianum, imo in Phassam, φάςςαν. Servius Danielis. Philomela denique in Lufciniam, etiam hodie de Terei iniuria suavissimô cantu conquerentem. Quidam hanc fabulam, ad cantûs harmoniam, et sonorum, qui ex avibus audiuntur, varietatem refer unt. Alii ad mores, et dicunt hanc fabulam docere, cohibendos esse effrenatos animi motus, quibus homines ad furorem compelluntur. Impetus autem Venereus, et vindictae cupiditas reddunt homines insigniter immanes. Ac tyrannus libidinum sordibus inquinatus, recte fingitur in upupam commutatus. Vide Tereus, Meursium de Reg. Athen. ubi de Pandione, et Ovid. Metam. l. 6. Martial. l. 14. Epigr. 75.

Flet Philomela nefas incesti tercos, et quae

Muta puella fuit, garrula fertur avis.

Virg. Georg. l. 4. v. 511.

Qualis populeâ maerens Philomela sub umbrâ.

Amissos queritur fetus, quos durus arator

Observans nidô implumes detraxit, at illa

Flet noctem, ramoque sedens miserabile carmen

Integrat, et maestis late loca questibus implet.

Vix creda (inquit Ludovicus de la Cerda) ut ingenia Poetarum aspiraverint ad gloriam hâc comparatione: adeo saepe illam advocant. Ab uno Sophocle septies assumitur, semel in Aiace, semel in Antigone, bis in Trachiniis, ter in Electra. Ab Homero bis Odyss. 16. et 19. Eam usurpat Euripides in Phoenissis, Qu. Calaber l. 12. et 7. Oppianus 1. Halieut. et 5. Moschus epitaphio Bionis, Callimachus in lavacro Palladis, Nonnus Bassaricôn secundo. Α᾿δέσποτος quidam Anthologiae librô tertiô. Usi sunt etiam eâdem comparatione Latini, quorum versu apponam. Catullus ad Ortalum Epigr. 66. v. 14.

Qualia sub densis ramorum concinit umbris

Daulia, assumpti fata gemens Ityli.

Ovid. Fast. l. 4. 481.

Quacumque ingreditur, miseris loca cuncta querelis

Implet, ut amissum cum gemit ales Ityn,

Et in Ep. 15. Heroid. v. 151.

Quin etiam rami positis lugere videntur

Frondibus, et nullae dulce queruntur aves.

Sola virum non ulta pie maestissima mater

Concinit, Ismarium Daulias ales Ityn,

Pedo Albinovanus de morte Drusi:

Talis, in umbrosis mitis nunc denique silvis,

Deflet Threicium Daulias ales Ityn.

Halcyonum tales, ventosa per aequora, questus

Ad surdas tenui voce sonantur aquas.

Senec. in Hercul. Oet. Actu 1. v. 198.

—— —— Fugit vultus

Philomela suos, natumque sonat

Flebilis Ityn. —— ——

Octavia apud eundem secum loquens. Actu 1. v. 6.

Repeto assuetos iam tibi questus

Atque aequoreas vince Halcyonas

Vince et volucres Pandionias.

Papinius l. 9. Theb. v. 360. Halcyones tantum memorat:

Fluctivagam sic saepe domum, madidosque penates.

Halcyone deserta gemit, cum pignora saevus

Auster, et algentes rapuit Thetis mvida nidos.

Nic. Lloydius. In mortem Philomelae avis, hôc Epitaphiô lusit Lazarus Bonamicus seu Alexander Ferrarius, apud Licetum de Lucernis l. 2. c. 57.

Cecropios edocta modo Philomela canendo,

Altera quae Siren, altera Musa fuit.

Cui volucres circum mirantes carmina cunctae,

Cessêre oblitae, dum canit illa, sui:

Continuitque gradum properans tum saepe viator;

Constiti ipse suô et flumine Medoacus.

Delinita etiam dulci Proserpina cantu

Ad Stygios rapuit gaudia nostra lacus.

At Dominus tantae volucris perculsus amore,

Huic doctâ erexit digna sepulchra manu.

Vide et Gerh. Ioh. Voss. de Idolol. l. 2. c. 88. qui et de Philomela carmine, vulgo Ovidio tributo, a Grammatico quodam Christiano compositum esse docet ibid. c. 49. cui adde A. Schottum, l. 2. Observat. Poetic. c. 51.